Hierarchiczna budowa poszczególnych systemów w ramach struktury świadomości umożliwia jednakie różnorodne manipulacje ideologiczne. „Modelowe” ujęcie procesu uaktywniania poszczególnych elementów świadomości zakłada bowiem konkretyzację systemów poznawczych, wartości i reguł zachowań w taki sposób, by „pogodzić” różne typy racjonalności w kierunku maksymalnego wyeliminowania dysonansów poznawczych czy. ewaluatywnych. Może to następować, jak się wydaje, trzema drogami. (1) Jednostka zachowuje się zgodnie z wymogami racjonalności określonego typu (indywidualnej, grupowej lub społecznej) realizując wybraną rolę społeczną i zakładając (świadomie, bądź nie) konflikt z realizacją pozostałych ról społecznych.
