W sytuacji, gdy klasa właścicieli jest jednocześnie klasą dominującą w społeczeństwie, racjonalność społeczeństwa jako całości równoznaczna jest z racjonalnością klasy właścicieli. W innych typach społeczeństw, w których klasą panującą jest inna grupa, racjonalność społeczna wyznaczona jest przez interes innego typu. Przykładowo: w społeczeństwach socjalistycznych działalność ekonomiczna podporządkowana jest praktyce politycznej wyznaczającej racjonalność systemową. W sferze politycznej bowiem występują analogiczne formalnie mechanizmy Indywidualny urzędnik – „biurokrata” kieruje się w swym działaniu celami wyznaczonymi przez funkcjonowanie administracji publicznej. Działalność ta najlepiej scharakteryzowana została w Weberowskiej koncepcji biurokracji, która jest racjonalnym ciałem usprawniającym życie społeczne.
